هر کالایی که تولید می‌شود، برای رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی یک فرآیند مرحله به مرحله را طی میکند. این مراحل شامل رساندن کالا از کارخانه به مراکز توزیع، جابه‌جایی میان انبارها و هاب‌های مختلف، توزیع میان عمده‌فروش و خرده‌فروش و در نهایت مقصد می‌باشد. در این فرآیند عملکردهای لجستیک شامل انبارداری، مدیریت موجودی و سفارشات، حمل و نقل و خدمات پس از فروش مدیریت می‌شوند تا تمامی فعالیت‌ها از ابتدا آغاز و در نقطه پایان به نتیجه مطلوب برسند.
سرویس لست مایل چیست؟
آخرین مرحله از این فرآیند که نماینده کسب و کار، کالا را از آخرین مرکز دریافت کرده و تحویل مشتری می‌دهد به عنوان لست مایل دلیوری شناخته می‌شود. لست مایل دلیوری از آن جهت اهمیت دارد که مشتری یک کسبوکار تنها با این بخش از روند توزیع سروکار دارد و کیفیتی که از آن مشاهده میکند، با رضایت و اعتماد وی نسبت به آن کسبوکار ارتباط مستقیم دارد.
بهینه‌سازی فرآیند لجستیک باعث بالا رفتن کیفیت سرویس ارائه شده می‌گردد و به تبع آن هر اندازه که زمان‌بندی تحویل کالا و میزان دسترسی بهبود یابد، مزیت رقابتی بالاتری ایجاد می‌شود. استفاده از تکنولوژی های جدید مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و اینترنت اشیا میتواند باعث رشد کسبوکار و افزایش سهم از بازار و سودآوری آن شود.
چالش‌های سرویس لست مایل
با توجه به رشد آنلاین‌شاپ‌ها و فراگیر شدن فرهنگ خرید آنلاین، لست مایل دلیوری بخش زیادی از هزینه‌های حمل و نقل را به خود اختصاص می‌دهد. با این وجود بسیاری از مشتریان فروشگاه‌های آنلاین و پست، گه‌گاه از ناکارآمدی این سرویس گزارش می‌دهند. از جمله مواردی که باعث ایجاد پیچیدگی و تاخیر در ارسال سفارش‌ها می‌شوند می‌توان موارد زیر اشاره کرد:
- ترافیک شهری
- فاصله زیاد مراکز توزیع از هم
- حجم بالای سفارشات و عدم پردازش صحیح
- تاخیر تامین کنندگان
- ضعف در تکنولوژی
معمولا گران بودن قیمت سوخت و بالارفتن هزینه‌های حمل و نقل نیز همواره یکی از موارد چالش‌برانگیز برای کسب‌وکارها بوده است و با توجه به محدود بودن منابع در هر شرکت، معمولا یک قسمت یا تمام فرآیند لجستیک برون سپاری می‌گردد. چرا که ارائه‌دهندگان سرویس‌های لجستیک به واسطه خدمات تخصصی‌تر بازدهی بالاتری دارند و به علت سرشکن شدن هزینه‌ها برروی تعداد بالا، هزینه‌های ارسال را تا حد خوبی کاهش خواهند داد.
تلاش در راستای بهبود سرویس لست‌مایل
شرکت‌ها استارت‌آپ‌های زیادی در راستای ارتقای بازده این سرویس به وجود آمده اند و محصولات نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری مختلفی را به بازار عرضه کرده‌اند. لازمه‌ی این سرویس برنامه‌ریزی صحیح و بهینه به منظور دریافت و ارسال بسته‌ها در سطح شهرها، اجرا و مدیریت هر قسمت از آن است. آنچه باید در یک سیستم لست مایل دلیوری ارائه شود دارای موارد مشخصی از جمله:
- تحویل مرسوله‌ها و اعلام وضعیت آن‌ها
- اثبات تحویل کالا به مقصد
- بهینه سازی مسیرهای توزیع
- گزارش و مدیریت مرجوعی و عدم تحویل
- مدیریت وسایل حمل و نقل
- ردیابی سفیرها و مرسوله‌ها
از محصولات مرتبط می‌توان به سیستم‌های نرم‌افزاری و مدیریت لجستیک، پهبادها، ربات‌ها، وسیله‌های نقلیه خودران اشاره کرد. یکی دیگر از محصولاتی که میتوانند به بازدهی سرویس لست مایل کمک کند لاکرها هستند.
مفهوم اسمارت لاکر
اسمارت لاکر یا همان کمد هوشمند را می‌توان مکمل خدمات در فرآیند لجستیک دانست. این کمدهای هوشمند که بر پایه اینترنت اشیا تولید می‌شوند میتوانند در هر نقطه مرسوله‌‌های آن محدوده را دریافت، حفظ و نگهداری کنند و به عنوان یک نقطه تحویل حضوری بدون نیاز به اپراتور، بسته‌ها را به کاربران تحویل دهند. به واسطه لاکرها، پیک‌ها میتوانند مرسوله‌ها را حتی در غیاب کاربران جایگذاری کنند تا در زمان مناسب به آن‌ها مراجعه کنند و بسته خود را بردارند.
گنجه چیست؟
گنجه‌ها کمدهای هوشمندی هستند که در سطح شهر مستقر شده‌اند و دریافت مرسوله‌ها را بر عهده دارند. این کمدها در نقاط امن و در دسترس همانند مجتمع‌های تجاری، ساختمان‌های اداری، مراکز نوآوری، کتاب‌فروشی‌ها و کافه‌ها قرار گرفته‌اند. کاربر میتواند به هنگام خرید اینترنتی با انتخاب نزدیک‌ترین گنجه به عنوان نقطه تحویل، خرید خود را تکمیل نماید تا پیک فروشگاه اینترنتی بسته وی را در آن جایگذاری کند. بدین ترتیب در طول روز هر زمان که کاربر امکان مراجعه به کمد را داشته باشد بسته خود را دریافت میکند.
گنجه‌ها به واسطه سرویس‌دهی 24 ساعته در طول هفته در صورت توزیع مناسب در سطح شهر میتوانند هم برای فروشندگان و هم مشتریان بسیار مفید باشند. به صورت کلی کمدهای هوشمند میتوانند رابط فیزیکی داشته باشند و کاربران با استفاده از نمایشگر از آن‌ها استفاده کنند. همچنین میتوانند بدون رابطی فیزیکی و به صورت faceless یا بدون نمایشگر به کاربران ارائه خدمات بدهند که گنجه‌ها از این دست کمدها هستند.
چرا گنجه ؟
فرض کنید که یک فروشگاه آنلاین می‌خواهد سفارش‌های مربوط به مشتریان یک محله از شهر را به آن‌ها تحویل دهد. در حالت عادی پیک فروشگاه باید مسیر زیادی را در آن محله طی کند تا بتواند مرسوله‌ها را درب منزل هر مشتری به وی تحویل دهد. برای آنکه مرسوله مرجوع نشود نیز باید زمان تحویل طبق ساعات مشخصی که از قبل در مشخصات سفارش مشتری معین شده پیش برود.
در صورتی که کمدهای هوشمند در نقطه‌ای از این محله مستقر باشند، پیک فروشگاه میتواند تمامی سفارشات را در آن جایگذاری کند. با این کار در زمان، هزینه و نیز مصرف سوخت صرفه جویی می‌شود که به اتوماسیون و بازدهی لجستیک کمک میکند و علاوه بر آن برای یک کسبوکار مزیت رقابتی ایجاد می‌شود.
از آن سو این کمدها برای کاربرانی مفید است که به واسطه شاغل بودن، دانشجو بودن و سایر محدودیت‌ها نمی‌توانند در زمان معینی بسته خود را تحویل بگیرند یا مکان مشخصی برای دریافت مرسوله خود ندارند. با استفاده از کمدهای هوشمند تا زمان مراجعه کاربران بسته‌های پستی حفظ و نگهداری می‌شوند.
گنجه چگونه هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؟
همان فروشگاه اینترنتی در نظر بگیرید. به عنوان مثال اگر 100 سفارش در سطح شهر داشته باشد، برای آنکه بتواند در همان روز تمامی سفارشات را به مقصد برساند در حالت عادی بایستی از چند سفیر استفاده کند. همچنین با توجه به وسعت شهر و وضعیت ترافیک احتمالا بایستی هر سفیر به یک محدوده از شهر مراجعه کند. این محدوده‌ها میتوانند شمال، جنوب، شرق و غرب باشند و یا توسط اطلاعات ثبت شده قبلی و تعداد سفارشات هر محدوده مشخص شوند. به صورت پیش فرض اگر 4 محدوده داشته باشیم و هر محدوده تعداد سفارش‌های یکسان داشته باشند، هر سفیر باید 25 سفارش را به مقصد برساند. حتی اگر زمان توقف سفیر برای تحویل مرسوله به هر آدرس را صرف نظر کنیم، زمان تلف شده و مسافت طی شده برای رساندن بسته‌ها در این حالت بسیار زیاد است.
حال اگر فروشگاه اینترنتی برای رساندن مرسوله‌ها از گنجه استفاده کند، میتواند سفارشات هر محله را در گنجه آن محله جایگذاری کند. بدین ترتیب تعداد نقاطی که سفیرها توقف میکنند تا 80 درصد کاهش می‌یابد. این امر باعث می‌شود تا تعداد سفیرها و سایر هزینه‌های لست مایل تا حد زیادی هم برای فروشگاه و هم برای کاربران کاهش بیاید.
همچنین با توجه به تراکم گنجه در سطح شهر، هر گنجه به صورت محلی (local) استفاده می‌شود. یعنی هر کاربر میتواند پیاده و بدون استفاده از وسایل نقلیه از آن استفاده کند. فروشگاه‌های آنلاین میتوانند در ساعاتی از شبانه روز که ترافیک شهر به حداقل می‌رسد، به خصوص نیمه شب، بسته‌ها را در کمدها جایگذاری کنند تا کاربران روز بعدی بسته‌های خود را از آن تحویل بگیرند. از دیگر مزایای استفاده از گنجه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش مصرف سوخت
- کاهش ترافیک شهری
- کاهش آلودگی زیست محیطی
- کاربری آسان
- ایجاد اعتماد و حس امنیت
- برنامه‌ریزی لجستیکی آسان
چگونگی اتصال فروشگاه‌های اینترنتی به سیستم گنجه
گنجه فقط یک کمد هوشمند نیست! برای آنکه فروشگاه‌های اینترنتی مختلفی بتوانند در ارسال سفارشات خود از گنجه‌ها استفاده کنند بایستی به نرم‌افزار یکپارچه‌ای متصل شوند که وظیفه‌ی مدیریت زمان‌بندی و ظرفیت این کمدهای هوشمند را برعهده دارد. این نرم‌افزار با ارائه یک رابط برنامه نویسی کاربردی (api) با سیستم‌های مختلف ارتباط برقرار میکند تا دیگر نیاز به توسعه بخش جدید و مجزا نباشد. پس از اتصال فروشگاه آنلاین به سیستم گنجه نیز کاربران آن فروشگاه میتوانند بر روی نقشه تمامی گنجه‌ها را مشاهده کنند و به هنگام سفارش از آن‌ها استفاده نمایند.
نحوه استفاده کاربران از گنجه
به هنگام خرید از فروشگاه‌های آنلاین متصل به سیستم گنجه، کاربر پس از بررسی نقشه استقرار گنجه‌ها با انتخاب هر کدام از کمدهای نزدیک به محل مورد نظر خود وظیفه دریافت مرسوله را به گنجه می‌سپارد. پس از اینکه سفارش ثبت شد و در فروشگاه پردازش شد، پیک فروشگاه در روز مشخص شده مرسوله را در کمد مورد نظر جایگذاری خواهد کرد.
به محض قرارگیری بسته در کمد هوشمند، سیستم هوشمند گنجه با ارسال پیامک کاربر را از رسیدن بسته‌ی خود و تعبیه آن در کمد آگاه می‌سازد و پس از آن کاربر مراحل زیر را طی خواهد کرد:
1- مراجعه به محل کمد مشخص شده
2- اسکن QR کد روی کمد به وسیله دوربین گوشی هوشمند و یا وارد کردن آدرس app.ganje.net به منظور ورود به وب اپلیکیشن گنجه
3- ورود به عنوان “کاربر”
4- وارد کردن شماره تلفن همراه و سپس کد تایید پیامک شده
5- وارد کردن کد مرسوله‌ای که فروشگاه آنلاین برای کاربر صادر کرده
6- برداشتن بسته پس از باز شدن در و سپس بستن در گنجه
چه مکان‌های میتوانند میزبان گنجه شوند؟
سومین دسته از مخاطبان گنجه، مکان‌هایی هستند که گنجه میتواند در آن‌ها استقرار یابد. میزبانان کمدهای هوشمند گنجه به دلیل اینکه محل مراجعه کاربران و سفیرهای فروشگاه‌های آنلاین هستند ویژگی‌های مشخصی دارند. این مکان‌ها بایستی از دسترسی مناسب برخوردار باشند تا کاربران بتوانند به سادگی محل آن‌ها را پیدا کنند و در مسیریابی دچار مشکل نشوند.
یکی دیگر از ویژگی‌های این مکان‌ها امنیت آن‌هاست. کاربرانی که برای دریافت بسته خود به محل گنجه مراجعه میکنند بایستی حس خوبی به فضا و شرایط حاکم بر آن داشته باشند تا تجربه خوبی را نسبت به استفاده از کمدهای هوشمند کسب کنند.
از بین لوکیشن‌های مختلف سطح شهر، مراکز تجاری و پاساژها بیشترین نرخ استقرار گنجه‌ها را دارند. حضور کمدهای هوشمند در یک مکان مزایای مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد آگاهی برند
- افزایش رفت و آمد و پاخور
- افزایش امکانات رفاهی مجتمع‌ها
- معرفی به کاربران فروشگاه‌های آنلاین
به منظور استفاده راحت‌تر کاربران معمولا کمدهای هوشمند در مکان‌های عمومی مانند ایستگاه‌های مترو، معابر شهری، بانک‌ها و ادارات، مجتمع‌های ورزشی نیز قرار می‌گیرند.
سخن پایانی
کمدهای هوشمند یکی از راهکارهای کاهش هزینه و افزایش سودآوری در لست‌مایل دلیوری هستند که انعطاف و کیفیت سرویس ارائه شده توسط کسبوکار ها را بالا می‌برند. گنجه با در اختیار داشتن کمدهای هوشمند در نقاط مختلف و نرم‌افزار قابل ادغام با سایر پلتفورم‌ها و سایت‌های فروش آنلاین، در حال حاضر به معتبرترین فروشگاه‌های اینترنتی سرویس‌دهی میکند و آماده همکاری با شرکت‌ها، فروشگاه‌های آنلاین، پاساژها و مراکز تجاری، مراکز اداری و نوآوری و…. می‌باشد.
